جلد 1 - میراث                   جلد 1 - میراث صفحات 148-105 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

شرفی محمدحسن. نقدی بر یک تصحیح علمیِ دیوان حافظ. فصلنامه نقد کتاب میراث. 1393; 1 (3،4) :105-148

URL: http://hrgbr.faslnameh.org/article-1-55-fa.html


چکیده:   (3008 مشاهده)
تصحیح علمی دیوان حافظ از سید علی‌محمد رفیعی، با استفاده از روش احتمالات و تکیه بر اقدم و اکثر نسخ مدعی به‌دست‌دادن کلام راستین حافظ است و در این ادعا گاه به این نتیجه رسیده است که اگر ضبطی اشتباه و ضعیف باشد از زیر دست شخص حافظ بیرون آمده است و با توجه به این‌که حافظ معصوم نیست پس اشتباه خود اوست. بررسی گزینش‌هایی که مصحح بر این‌اساس آورده می‌تواند حدود توانایی محدود و لغزش‌ها و نواقص روش متکی بر احتمالات را نشان دهد. افزون بر ایرادهایی که بر ترتیب ابیات هر غزل و تعداد آن‌ها که به‌سبب درمتن‌نشاندن ابیات افزوده و آشفته‌سازی ساختار غزل‌ها را به‌دنبال داشته است، مقایسۀ ضبط‌های اختیاری مصحح با آن‌چه در دیگر نسخه‌هاست و آنچه مصححان و محققان دیگر اختیار کرده‌اند نشان می‌دهد در اغلب مواردی که ضبطی مغایر با آن‌چه دیگر مصصحان آورده‌اند برگزیده شده است چه اندازه از ویژگی‌های منطقی و بیانی حافظ و شعر فارسی به‌دور افتاده‌اند. افزون بر این، مقدمات کار مصحح نیز نقدپذیر هستند؛ از جمله دسترسی‌نداشتن به نسخه‌های بسیاری که در محدودۀ زمانی مورد اعتنای مصحح بوده‌اند و با توجه به نگهداری آن‌ها در کتابخانه‌های بیرون از کشور و نبودن دسترسی به آن نسخ یا عکسی از آن‌ها در بررسی مصحح جایی ندارند و نیز برآوردی من‌عندی از تقدم و تأخر نسخه‌هایی که در اختیار داشته است و نیز اکثریت و اقلیت آن‌ها و همچنین شناسایی دو نسخۀ بی‌تاریخ به‌عنوان نسخ‌هایی نزدیک به زمان حافظ. آمار و احتمالات که مصحح ابتنای کار خویش را بر آن‌ها نهاده نیز از این نظر که در ابتدا به‌جز گزارش ضبط‌های چند نسخۀ اختیاری و سپس نمایاندن احتمال بیشتر برخی از آن‌ها نسبت به بقیه چیز دیگری نیستند و نیازمندِ ذهنیت مصحح و در واقع دانش و آگاهی او از دست‌مایه‌هایش هستند ابطال‌پذیر هستند. از دیگر نواقص کار مصحح ارائۀ توضیحات و معانی اشتباه برای برخی دشواری‌های اشعار حافظ است. اشاره‌نکردن به فضل تقدم و تصحیح‌های پیشین و مصصحانی که نویسنده خود سراسر وامدار گزارش آن‌ها از نسخه‌های خطی و بررسی‌هایشان است از دیگر موراد قابل تأمل‌انگیز است که جای افسوس دارد.
متن کامل [PDF 1824 kb]   (340 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
دریافت: 1394/4/2 | پذیرش: 1394/4/2 | انتشار: 1394/4/2

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه نقد کتاب میراث می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Heritage Quarterly Book Review

Designed & Developed by : Yektaweb